Antifosfolipid sendromu, daha çok genç kadınlarda görülen, kanda antifosfolipid antikorlarının bulunmasıyla beraber, arterler ve venlerde pıhtılaşma ya da düşük veya gebelik sorunlarıyla giden bir otoimmün hastalığıdır. Antifosfolipid sendromu, tek başına bulunabildiği gibi, en fazla lupus olmak üzere başka hastalıklarla birlikte de görülebilmektedir. Bu tür hastaların damarlarında, kendi bazı doku proteinlerine karşı gelişen antikorlar, inflamasyon bulguları olmaksızın damar içinde pıhtılaşmaya neden olmaktadırlar. Bu hastalarda, düşük ya da erken doğum gibi gebelik sorunları görülmektedir. Damar içinde oluşan pıhtının yerine göre, doku ve organlardaki hasar da değişmektedir. Bacak toplardamarlarında tıkanıklık, koroner damarlarının tıkanmasıyla kalp krizi, beyne giden kan damarlarında tıkanıklık ile kısmi felçler, akciğere giden ana pulmoner arter ve dallarının tıkanmasıyla nefes darlığı ve ölüme kadar gidebilen sonuçlara sebep olabilir. Antifosfolipide bağlı pıhtı oluşumu, kan dolaşımının her bölgesinde olabilir ve vücudun herhangi bir organını ele geçirip etkileyebilir. Damarlarda kanın pıhtılaşması, en çok bacaklarda görülür. Bacak damarlarındaki kan pıhtıları koparak akciğere doğru yol alır ve pulmoner emboli denilen çok ciddi bir duruma sebep olabilir. Pulmoner embolide akciğere kan akışı bloke olur ve kandaki oksijen miktarını minimum seviyeye indirir. Bazen, tekrarlanan trombotik olaylar, hızlı ve ilerleyici bir hal almasıyla birlikte çeşitli organlarda ciddi hasara yol açan, akut ve hayatı tehdit eden bir hal alabilmektedir. Bu duruma katastrofik antifosfolipid sendromu denilir.

Antifosfolipid sendromu daha önce de belirtildiği gibi çoğunlukla genç kadınlarda görülür. Bu kadınlar sıklıkla gebeliğin ilk 2-3 ayında tekrarlayan düşüklerin yanı sıra migrene benzer baş ağrısı, tekrarlayan derin ven trombozları, hatta arter tıkanmaları gibi sorunlar yaşamaktadırlar. Arter tıkanmaları beyin başta olmak üzere birçok yerde oluşabilir. Eklem ağrıları, deride çeşitli kızarıklıklar görülebilmektedir. Bu tür hastaların hamileliklerinde çeşitli kan sulandırıcı tedaviler gerekmektedir. Bu rahatsızlıkta bazı hastalar ömür boyu kan sulandırıcı ilaçlar kullanmak zorunda kalabilmektedir. Bu sebeple tekrarlayan düşükleri, derin ven trombozları, akciğer ve beyin gibi önemli organlara pıhtı atma ile seyreden durumları olan hastalarda bu hastalık düşünülmeli ve Romatoloji Uzmanına başvurmaları gerekmektedir.

Antifosfolipid sendromu teşhisi tromboz ve tekrarlayan düşükle birlikte, antifosfolipid antikorlarının (Anti-beta 2-glikoprotein 1 antikorları, lupus antikoagülanı, antikardiyolipin antikorları, anti-fosfotidil serin antikorları) kan testinde gösterilmesiyle konulmaktadır. İki buçuk ay sonra testin tekrarı da pozitif olmalıdır. Tromboz veya düşük olmaksızın, testin tek başına pozitifliği, antifosfolipid sendromu tanısı koydurmamaktadır. Hayatları boyunca hiç tromboz oluşmadan, bu antikorları kanlarında taşıyan sağlıklı insanlar da mevcuttur.

Antifosfolipid sendromunun tedavisinde amaç, trombotik olayların önlenmesidir. Bu amaçla genellikle kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır. Tedavi planı hastanın klinik durumuna göre belirlenir ve genellikle uzun süreli, hatta ömür boyu sürebilir. Hamilelik planlayan kadınlarda ise düşük doz aspirin ve heparin tedavisi uygulanabilir. Kesin tedavi olmamakla birlikte, yaşam tarzı değişiklikleri ve düzenli tıbbi takip, hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilir.

Antifosfolipid sendromu, ciddi ve hayatı tehdit edebilen bir hastalıktır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile hastaların yaşam kalitesi artırılabilir. Özellikle tekrarlayan düşükler, trombotik olaylar ve diğer belirtilerle karşılaşıldığında, Romatoloji Uzmanı’na başvurulması önemlidir. Hastaların bilinçli olması ve düzenli kontrollerini aksatmaması, hastalığın yönetiminde kritik rol oynamaktadır.